22 Kasım 2024 Cuma

İstanbul, Türkiye

Madenci Fenerini Kim Buldu

Image

Humphry Davy, Cornwall Penzance'de 17 Aralık 1778'te doğdu. Parlak bir bilimci olarak seminer turları ve deneyleri büyük ilgi görüyordu. Fakat 1812'de laboratuvar kazaları iki parmağına ve bir gözüne mal oldu.
 
Sör Humphry Davy 1814'te laboratuvarına çekildi ve aklında 1812'de Newcastle yakınlarında ki bir kömür ocağında meydana gelen Felling Maden Faciası'nın izleriyle, maden ocaklarında ki aydınlatma ve madencilerin emniyet koşullarını iyileştirmek için çalışmaya başladı. 1815 yılına gelindiğinde madencilerin derin katmanlarda metan ve diğer yanıcı gazlara rağmen çalışabilmelerini sağlayan bir güvenlik ışığı geliştirmişti. O zamanlarda tüm madenler çıplak alevle aydınlatılıyordu ve patlamalar sürekli afetlere yol açıyordu. Ancak Davy, alevin tel örgülü kafesle örtüldüğünde grizu denilen tehlikeli gazları oluşturmadığını keşfetti. Zira filtreden içeri giren hava alevi canlı tutarken delikleri çok ince olan tel örgü alevin diğer tarafa geçip grizuyu tutuşturmasına izin vermiyordu. Dahası, ortamda grizu varsa emniyet fenerinin içindeki alev maviye dönüyordu. Zemine yakın konumlandırılan fener, görünmez katil diye tabir edilen karbonmonoksit gibi daha yoğun gazları tespit etmek için de kullanılabiliyordu. Havada yeteri kadar oksijen yoksa alev sönüyor ve böylece madencilerin ocağı terk etmesi için erken uyarı görevi görüyordu. Kuşkusuz, Davy'nin yenilikçi fikrinden madenciler kadar dünyadaki kanaryaseverler de oldukça memnun kalmıştı.( Eskiden erken uyarı sistemini kafes için de bir kanarya sağlıyordu; ölü bir kuş, zehirli gazların varlığına işaret ediyordu.)
 
 
 Humphry Davy
 
Daha birçok önemli bilimsel keşfi olmasına karşın Davy en çok emniyet feneriyle ve madenlerde çalışanların can güvenliğine yaptığı katkıyla anılır. İngiltere'nin her tarafındaki eski madenci mahallelerinde bulunan birahaneler bugün hala onun hayat kurtaran icadının adını taşır.