"Hapishane deneyi" terimi, genellikle psikolojide ve sosyal bilimlerde kullanılan bir ifadedir. Bu ifade, sosyal davranışları ve etkileşimleri anlamak amacıyla yapılan bir tür psikolojik deneyi ifade eder. Hapishane deneyi genellikle bir laboratuvar ortamında simüle edilen bir hapishane ortamında gerçekleştirilir.
En ünlü hapishane deneylerinden biri, Stanford Hapishane Deneyi'dir. 1971 yılında Philip Zimbardo tarafından yönetilen bu deney, gönüllü katılımcıları rastgele olarak gardiyan ve mahkum rollerine ayırmıştır. Ancak deney, beklenenden çok daha hızlı bir şekilde gerçekçi bir hapishane ortamına dönüşmüş ve katılımcılar arasında kötü muamele, baskı ve stres gibi davranışlar sergilenmiştir.
Bu tür deneyler, insanların belirli rollerde bulunmalarının ve güç dinamiklerinin nasıl etkilendiğini, toplumsal normların ne kadar etkili olduğunu ve bireylerin çevresel koşullara nasıl tepki gösterdiklerini anlamak amacıyla gerçekleştirilir. Ancak, etik konular nedeniyle bu tür deneyler günümüzde genellikle eleştirilmektedir.